Help me met mijn PO maatschappijleer

Mijn onderwerp is marktwerking in het openbaar vervoer. De overheid wil marktwerking invoeren om concurrentie te stimuleren zodat de consument een beter openbaar vervoer zal krijgen. De chauffeurs waren het hier echter niet mee eens en gingen staken. Deze stakingen moeten ervoor zorgen dat de marktwerking tenminste twee jaar wordt uitgesteld.

Ik heb dit onderwerp gekozen, omdat het het eerste onderwerp in de krant was dat me aansprak. De andere onderwerpen die ik tegenkwam spraken me totaal niet aan of er waren geen duidelijke conflicten. Ook leek het onderwerp me wel interessant en ik dacht dat er wel veel over te vinden zou zijn.

Als marktwerking in het openbaar vervoer wordt doorgezet, dan zal het openbaar vervoer in bepaalde gebieden achteruit gaan op zowel kwaliteit als kwantiteit.

Mijn onderzoeksvraag is: Heeft marktwerking in het openbaar vervoer een kans van slagen? Ik heb deze onderzoeksvraag zo geformuleerd, omdat er makkelijk deelvragen bij te bedenken waren en het een duidelijk licht werpt op het onderwerp. Het onderzoek heb ik uitgevoerd volgens de bladen die wij hadden gekregen. Een verdere toelichting lijkt mij dan ook niet nodig.

///Bevinding resultaten///

Wat is marktwerking en wat zijn de voor- en nadelen?

Bij marktwerking in het openbaar vervoer laat de overheid het openbaar vervoer over aan geprivatiseerde bedrijven. Deze bedrijven mogen zelf regelen welke lijnen ze behouden en welke lijnen ze afsluiten. Ook kunnen zij besluiten om het bus of metro kaartje duurder te maken of juist goedkoper, dit kan echter niet zomaar. Volgens de overheid moet marktwerking dus leiden tot een beter openbaar vervoer met lagere prijzen en betere kwaliteit. De bedrijven moeten onderling namelijk met elkaar concurreren.

Een bedrijf kan een aanbesteding invoeren bij de overheid. Een aanbesteding is een plan waarin staat aangegeven wat het bedrijf gaat doen met, in dit geval, het openbaar vervoer. De overheid heeft bepaalde voorwaarden waaraan het bedrijf moet voldoen om het openbaar vervoer in een bepaalde regio te regelen. Vervolgens bekijkt de overheid dit plan en kijkt of het bedrijf aan de voorwaarden voldoet en hoe het plan in elkaar zit. Als het plan wordt goedgekeurd krijgt het bedrijf een contract voor een x aantal jaar. Als de tijdsperiode is verstreken kan een nieuw bedrijf (of hetzelfde bedrijf) een nieuw plan inleveren. Vervolgens begint het weer van voor af aan.

Marktwerking kent verschillende kanten. Theoretisch moet het inderdaad leiden tot een beter openbaar vervoer. Je hebt immers meer concurrentie en concurrentie moet elkaar overtreffen. Toch kunnen er ook nadelen zitten aan de marktwerking in het openbaar vervoer. Zo zijn de chauffeurs bang dat de bedrijven die het openbaar vervoer over zullen nemen, zullen eisen dat ze langer door moeten werken en dat ze niet meer vervroegd (op hun 60ste) met pensioen kunnen gaan. Een ander probleem, voor de consument, is dat onrendabele lijnen vrijwel zeker geschrapt zullen worden om geld te besparen. Een geprivatiseerd bedrijf moet immers winst maken om te blijven te bestaan. Verder is het zo dat een bedrijf maar een contract krijgt voor een aantal jaar. Dit bedrijf zal dus nooit investeringen doen op de lange termijn. De bedrijven gaan verder ook voor winst, ze kunnen anders niet bestaan. Als er in een regio maar één openbaars vervoer bedrijf zit dan betekent dit dat deze een monopoly positie heeft. Dit betekent dat zij de prijs kunnen opvoeren ten koste van de kwaliteit. De prijs opvoeren gaat echter niet zomaar. Zij zullen eerder ergens anders op moeten besparen. Dit zal hoogstwaarschijnlijk de kwaliteit zijn. Daarnaast kiest de overheid vaak het goedkoopste bedrijf. Dit hoeft natuurlijk niet perse het beste bedrijf te zijn. Een probleem is ook dat de bedrijven extra kosten krijgen, ze moeten immers reclame maken om klanten te werfen. Om deze kosten te terug te winnen zullen ze ergens anders op moeten bezuinigen.

Toch kunnen er ook voordelen aan marktwerking in het openbaar vervoer zitten. Als er in een regio wel meerdere maatschappijen zitten die het openbaar vervoer regelen dan moeten zij concurreren. Dit kan zorgen voor een betere kwaliteit/prijs verhouding. Ook kan een bedrijf ervoor kiezen nieuwe lijnen aan te leggen, wat weer zorgt voor meer werkgelegenheid. Een bedrijf kan er ook voor kiezen onrendabele lijnen te schrappen en chauffeurs te ontslaan. Dit vermindert de kosten en dat zorgt dan weer voor een verlaging van het prijskaartje of het bedrijf kan investeren in betere kwaliteit. De bedrijven moeten onderling concurreren om te blijven bestaan. Dit betekent dat zij elkaar moeten overtreffen om klanten te winnen. De bedrijven zullen er alles aan doen om zo zuinig mogelijk te worden. Vaak zullen zij dus ook zuinigere bussen inzetten, wat weer beter is voor het milieu.

Wat gaat er veranderen als marktwerking wordt doorgezet?

Als marktwerking wordt doorgezet zal er behoorlijk wat veranderen. Het openbaar vervoer kan enorm verbeteren of enorm verslechteren. Om te kunnen kijken wat er gaat veranderen moeten we Nederland opdelen in twee regio’s. De regio’s waar maar één maatschappij het openbaar vervoer regelt en de regio’s waar meerdere maatschappijen het openbaar vervoer regelen.

Ik begin met de regio’s waar één maatschappij het openbaar vervoer regelt. In deze regio’s bestaat dus geen concurrentie voor het bedrijf. Het gevolg van marktwerking zou dan zijn dat het bedrijf de prijs zal opvoeren en de kwaliteit zal dalen. Ook zullen zij alle onrendabele lijnen schrappen. De chauffeurs zullen waarschijnlijk lagere lonen krijgen, langer moeten werken en sommige zullen wellicht ontslagen worden.

In de regio’s waar wel meerdere maatschappijen het openbaar vervoer regelen is het anders. Daar kan marktwerking gaan zorgen voor stevige concurrentie. De maatschappijen zullen met aanbiedingen en betere kwaliteit moeten komen om klanten te winnen. Onrendabele lijnen zullen waarschijnlijk wel verdwijnen, maar er kan bijvoorbeeld worden beslist om een nieuwe lijn te openen wat weer kan zorgen voor meer werkgelegenheid. Voor de chauffeurs kan het alle kanten op. Het ligt aan het bedrijf of zij meer of minder loon zullen krijgen. De chauffeurs kunnen wel makkelijk overstappen naar een andere maatschappij. Dit zorgt er waarschijnlijk voor dat een maatschappij niet snel de lonen zal verlagen.

Het grootste probleem waar marktwerking voor zal zorgen als het wordt doorgezet is de onzekerheid bij het personeel. Om de zoveel jaar zal een ander bedrijf het openbaar vervoer overnemen. Dit betekent dat het personeel niet altijd verzekerd is van een baan. Er kunnen afspraken worden gemaakt waarbij al het personeel wordt meegenomen naar het volgende bedrijf, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn.

Een goed voorbeeld van waar het is fout gegaan in Nederland is bij de invoering van de marktwerking in Brabant. Connexxion zou het openbaar vervoer in brabant gaan regelen. In de offerte bleek echter een foutje te zitten waardoor connexxion een miljoenenverlies zou gaan lijden. De overheid nam daarna een houding aan dat het ze eigelijk niets kon schelen. Hierdoor kwam de werkgelegenheid van 13.000 werknemers bij connexxion in gevaar. Vervolgens kreeg een andere bedrijf op het laatste moment het vervoer in handen wat zorgde voor te weinig materiaal en personeel. Dit is dus een duidelijk voorbeeld van wat er kan veranderen als marktwerking wordt doorgezet.

Het komt erop neer dat in de regio’s waar concurrentie ontstaat de marktwerking kan zorgen voor een beter openbaar vervoer. In de regio’s waar maar één maatschappij alles regelt zal naar andere oplossingen gezocht moeten worden.

Wat is de noodzaak van de overheid om de marktwerking voor het openbaar vervoer in te voeren?

De overheid wil het openbaar vervoer verbeteren. Dit willen zij doen door het invoeren van marktwerking. Tevens bespaart de martkwerking geld. De overheid hoeft geen subsidies meer te geven. De overheid zegt dat marktwerking meer moet leiden tot een band tussen de klant en het bedrijf dat het vervoer regelt. Er is meer persoonlijk contact. Marktwerking moet leiden tot efficiënter en klantvriendelijker openbaar vervoer. De bedoeling is dat de kosten tussen de 10 en 30 procent omlaag gaan. Het gewenste resultaat is dat er meer bussen rijden voor minder geld.

Het openbaar is nu grotendeels nog in handen van de overheid. Dit moet dus gaan veranderen. Maar is het openbaar vervoer nu zo slecht? De overheid stelt dat de bedrijven die het openbaar vervoer regelen onder overheidstoezicht te laks zijn. Ze krijgen hun geld toch wel dus kunnen ze best wel wat later rijden ed. De overheid hoop dat door middel van marktwerking die laksheid verdwijnt. De overheid hoopt dat de bedrijven dan meer hun best gaan doen om de klant tevreden te stellen.

Marktwerking is dus niet perse nodig. Volgens vele zal het met marktwerking alleen maar slechter worden. Het oude systeem was dus helemaal niet zo slecht. De noodzaak ontbreekt. Het lijkt eerder alsof de overheid zo weinig mogelijk wil regelen en daarom alles maar overlaat aan de markt.

Is het wel verantwoord om het openbaar vervoer over te laten aan bedrijven?

Om dit te kunnen beantwoorden moeten we eerst naar de functie van een overheid kijken. De overheid heeft een sturende werking. Zij moeten het volk in goede banen leiden als het ware. De overheid moet dus ook voorzieningen aanbieden, zoals scholen, ziekenhuizen en jawel openbaar vervoer. Het is dus aan de overheid om die dingen te regelen.

De overheid kan verliezen incasseren en onrendabele lijnen kunnen daarom blijven bestaan. Als een bedrijf het openbaar vervoer regelt zullen zij lijnen schrappen. Natuurlijk is dit begrijpelijk voor een bedrijf, zij willen immers winst maken. Maar mensen die wel gebruik maakten van die lijn, ook al zijn het er maar 2, zullen woedend zijn en weer met de auto gaan. Dit wil de overheid niet, zij proberen al jaren het openbaar vervoer te stimuleren. Nu zijn het er misschien maar 2, maar als dit met 30 lijnen gebeurt kunnen dat 60 auto’s meer zijn op de weg.

De overheid moet het openbaar vervoer blijven regelen. Zij zijn er immers om het volk sociale voorzieningen aan te bieden. Daarbij willen ze het openbaar vervoer stimuleren.